Help, ze versnipperen mijn boek!

Utrecht. Hoi, mijn naam is Niels. Ik ben schrijver. In september 2003 werd mijn eerste roman gepubliceerd, Toiletten. Een schattig boekje van 84 pagina’s, met een felroze kaft. Het kreeg een paar goede recensies, de Groene Amsterdammer was er zelfs wild van. En er waren leuke reacties, vooral jongeren konden wat met mijn verhaal (jongen en meisje gaan samenwonen in een appartementje met gek genoeg twee wc’s, jongen speelt teveel games, ze krijgen ruzie, de wc’s worden als forten van vijandige facties, jongen neemt belangrijke beslissing, einde). Maar toen werd het stil. Als schrijver weet je niet meteen hoe het boekenvak in elkaar steekt, dat ontdek je beetje bij beetje. En begin deze week kwam de grootste ontluistering tot nu toe: als je boek op een gegeven moment niet meer verkoopt, gaat het de versnipperaar in! Help!

Wat blijkt, van Toiletten zijn ooit 3159 exemplaren gedrukt. Daarvan werden er in het begin redelijk wat verkocht, maar vorig jaar gingen er slechts 23 over de toonbank – te weinig. In totaal zijn er 1615 exemplaren over – te veel. Reden voor mijn uitgeverij, Querido, om over te gaan tot ‘prijsopheffing’. De boeken worden aangeboden aan De Slegte en wat men daar niet wil hebben… wordt doorgedraaid.

“Uitgevers zijn net middenstanders. Ze moeten aan voorraadbeheer doen om hun bedrijf gezond te houden,” legt Edo Dietvorst, hoofd verkoop van Querido, me uit. Gelukkig kunnen uitgevers hun koopwaar jarenlang op voorraad houden, boeken bederven immers niet. Maar dat stopt op het moment dat de inkomsten uit de verkoop niet meer opwegen tegen de kosten van de opslag.”

“Hmm,” zegt Patrick Steenvoorden van het Centraal Boekhuis, het distributiecentrum waar een duizeligmakende 36 miljoen boeken ligt opgeslagen. “1615 dunnetjes. Dat is ongeveer een halve pallet. Het kost bij ons 84 euro per jaar om dat aan te houden.” 84 euro, dat is niet veel – maar als er vorig jaar nog maar 23 boeken verkocht werden, is de kans klein dat het dit jaar alsnog een hit wordt. In de papierversnipperaar dan maar… “Je bent niet de enige,” probeert Steenvoorden me te troosten. “In 2005 vernietigde het Centraal Boekhuis zo’n 1,1 miljoen boeken.”

Edo Dietvorst: “Bij het bepalen van de oplagen proberen we zo goed mogelijk de vraag naar boeken in te schatten. Maar soms zijn we daarbij, meegesleept door ons enthousiasme over de mooie boeken die we uitgeven, iets te optimistisch…” Nadat Querido opdracht geeft tot vernietiging, wordt Van Gansewinkel gebeld – ‘Afval? Altijd een oplossing,’ staat er op de site. Afval? Dat is even slikken!

Marc Ruis legt me uit hoe het bedrijf te werk gaat. “We halen de boeken op bij het Boekhuis en brengen ze naar een van onze geheime locaties. Daar worden ze kapotgeslagen en vermaald. Onze papiershredders kunnen gigantische hoeveelheden papier aan. Jouw 1615 boekjes jassen we er in een paar minuten doorheen. Resultaat van dit alles zijn balen papiersnippers die weer als grondstof worden gebruikt, bijvoorbeeld voor wc-papier.” Had ik mijn boek maar niet Toiletten moeten noemen, denk ik bij mezelf.

Er is gelukkig ook goed nieuws: Querido biedt me de mogelijkheid om de boeken tegen kostprijs over te nemen – oftewel, voor een habbekrats. Vervolgens ben ik vrij ermee te doen wat ik wil. Sinds ik dat weet, is het gaan jeuken. Al die boeken, in de versnipperaar. Dat is toch zonde? Daar moet ik een stokje voor steken!

Dit is wat ik tot nu toe heb bedacht: ik koop de hele voorraad op. Ik roep mensen op om het boek via mij te bestellen, liefst meerdere tegelijk – hebben ze alvast wat leuke verjaardagscadeautjes liggen. Ik leg een paar euro op de kostprijs en met een beetje geluk verkoop ik er genoeg om de investering eruit te halen. Met de rest doe ik iets leuks. Ze weggeven op scholen! Ze achterlaten op openbare toiletten! Er een kunstobject van bouwen! (Of nee, dat laatste toch maar niet, ik wil dat mijn boek gelezen wordt!)

Tot nu toe gaat het fantastisch. Ik bedoel, ik sta in de krant! En mijn literair agent Paul Sebes, die mijn boek ooit bij Querido deed belanden, heeft alvast aangegeven honderd boeken te kopen. Hundred down, fifteen hundred fifteen to go!

(Originally published on March 31, 2006, in ‘NRC Next’, referring readers to this blog.)